staw kolanowy
REHABILITACJA PO ZABIEGU
REHABILITACJA PRZEDOPERACYJNA
Najlepiej program rehabilitacyjny rozpocząć już przed zabiegiem operacyjnym endoprotezoplastyki stawu biodrowego. Ważna jest nauka bezpiecznych technik wczesnego usprawniania związanych z takimi czynnościami jak wstawanie z łóżka, wstawanie z krzesła, prawidłowe chodzenie z użyciem kul, laski czy balkonika. Wszystkie przyrządy pomocnicze dobrze jest również dobrać wcześniej. Dobrze, jeśli w nauce i ćwiczeniach przedoperacyjnych uczestniczy też osoba bliska, która pomagać będzie pacjentowi w powrocie do zdrowia po wypisie ze szpitala.
REHABILITACJA POOPERACYJNA
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe
Wskazane jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie ćwiczeń przeciwzakrzepowych w łóżku: napinanie mięśni łydek, ud, pośladków, unoszenie pośladków w łóżku. Ćwiczenia te kontynuujemy przez cały okres pobytu w szpitalu i dalej w domu do osiągnięcia pełnej aktywności.
Ćwiczenia stóp i napinanie mięśni łydek. Wykonujemy to ćwiczenie w łóżku, wielokrotnie w ciągu dnia.
Ćwiczenie napinania mięśni uda z dociskaniem pięty i kolana do podłoża.
Staramy się napinać też mięśnie pośladków z jednoczesnym uniesieniem bioder w górę.
Wczesne uruchomienie i pionizacja pacjenta ma zasadnicze znaczenie w uniknięciu powikłań. Czas jego rozpoczęcia zależy od indywidualnej reakcji pacjenta na znieczulenie, podawane leki i tolerancję bólu. Pacjent rozpoczynając chodzenie może zwykle w pełni obciążać kończynę operowaną. Kule czy balkonik służą jedynie poprawie poczucia równowagi i bezpieczeństwa pacjenta. Jeśli pacjent odczuwa ból przy pełnym obciążaniu jest zachęcany do obciążania kończyny operowanej w stopniu niepowodującym dolegliwości.
Przy uruchomieniu pacjenta i wstawaniu z łóżka ważna jest umiejętność uniesienia operowanej kończyny. Na początku jest to trudne dlatego należy pomagać sobie w tym drugą, zdrową kończyną.
Wchodzenie na łóżko po zabiegu endoprotezoplastyki.
Bezpośrednio po zabiegu operacyjnym kontrola mięśniowa nad operowaną kończyną jest osłabiona. Pomagamy sobie zdrową kończyną w uniesieniu kończyny operowanej.
Siadanie i wstawanie z krzesła po zabiegu endoprotezoplastyki
We wczesnym okresie pooperacyjnym najbezpieczniejszym sposobem wstawania z krzesła jest przesunięcie się na jego brzeg i następnie podparcie się na kończynie nieoperowanej z operowaną kończyną wyprostowaną. Jak już pacjent uniósł się z krzesła, pacjent podsuwa kończynę operowaną pod siebie i dostawia ją tak, aby utrzymać równowagę.
Nauka chodzenia
Rehabilitacja pooperacyjna składa się z programu nauki chodzenia i programu ćwiczeń rozciągających i wzmacniających mięśnie. Nauka poprawnego chodu jest tutaj najważniejsza. Pacjent jest uczony chodu według schematu „pięta-palce”. Jest to prawidłowy schemat chodu i ma on zasadnicze znaczenie w przywróceniu normalnej funkcji mięśniowej. Pacjenci z chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego mają zwykle nieprawidłowy chód. Chodzą zwykle na sztywnej kończynie i płaskiej stopie.
Chodzenie o kulach chodem dostawnym
U pacjentów mniej sprawnych, z zaburzeniami równowagi chodzenie po zabiegu endoprotezoplastyki rozpoczynamy od nauki chodu dostawnego.
Najpierw stawiamy obie kule z przodu
Następnie robimy wykrok kończyną operowaną.
Kończynę zdrową dostawiamy następnie do operowanej.
Chodzenie o kulach chodem naprzemiennym
Bardziej sprawni pacjenci mogą zaczynać naukę chodzenia po zabiegu od razu chodem naprzemiennym.
Wykrok robimy tutaj naprzemiennie raz operowaną, raz zdrową kończyną.
Wraz z postępem nauki kule idą razem z kończyną operowaną.
Chodzenie po schodach
Wchodzenie - Postaw kończynę nieoperowaną na stopniu wyżej, następnie dostaw operowaną kończynę i następnie kule.
Schodzenie – Postaw kończynę operowaną na stopniu poniżej, następnie dostaw do niej kule i nieoperowaną kończynę.
Właściwe ułożenie kończyny po zabiegu endoprotezoplastyki stawu kolanowego
W pierwszych 2 tygodniach po zabiegu należy układać kończynę w pełnym wyproście kolana operowanego podkładając wałek z ręcznika pod kostkami. Zapobiega to utrwaleniu się przykurczu kolana w zgięciu.
Nie należy leżeć dłużej z podłożonym wałkiem pod kolanem!
W przypadku obrzęku kończyny operowanej należy podłożyć poduszkę lub koc, aby unieść ją wyżej. Należy pamiętać o wyprostowaniu kolana. Dodatkowo można obłożyć kończynę zimnym okładem.
Ćwiczenia czynne ruchu w stawie kolanowym
Ćwiczenia te należy rozpoczynać jak najszybciej po zabiegu. Na początku jest to trudne ze względu na dolegliwości i obrzęk pooperacyjny. W okresie późniejszym tworząca się blizna pooperacyjna utrudnia ruch w stawie. Trudności te należy pokonywać poprzez systematyczne ćwiczenia kilka razy w ciągu doby.
Ćwiczenia ruchu w stawie kolanowym siedząc (stopa bez kontaktu z podłożem) - należy zwracać uwagę na pełny wyprost stawu od samego początku ćwiczeń i zgięcie stawu do granicy możliwości.
Ćwiczenia ruchu w stawie kolanowym na leżąco (stopa ma kontakt z podłożem) - należy zwracać uwagę na pełny wyprost stawu od samego początku ćwiczeń i zgięcie stawu do granicy możliwości.
Ćwiczenia wyprostu stawu kolanowego
Unosimy stopę do góry i napinamy mięśnie przedniej strony uda, tak aby wcisnąć tylną stronę kolana w podłoże.
Przytrzymujemy napięcie mięśni przez 5 sekund. Powtarzamy 10-30 razy kilka razy dziennie.
Ważne jest, aby za każdym powtórzeniem prostować w pełni staw kolanowy.