staw biodrowy

Najlepiej program rehabilitacyjny rozpocząć już przed zabiegiem operacyjnym endoprotezoplastyki stawu biodrowego. Ważna jest nauka bezpiecznych technik wczesnego usprawniania związanych z takimi czynnościami jak wstawanie z łóżka, wstawanie z krzesła, prawidłowe chodzenie z użyciem kul, laski czy balkonika. Wszystkie przyrządy pomocnicze dobrze jest również dobrać wcześniej. Dobrze, jeśli w nauce i ćwiczeniach przedoperacyjnych uczestniczy też osoba bliska, która pomagać będzie pacjentowi w powrocie do zdrowia po wypisie ze szpitala.

Ćwiczenia przeciwzakrzepowe

Wskazane jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie ćwiczeń przeciwzakrzepowych w łóżku: napinanie mięśni łydek, ud, pośladków, unoszenie pośladków w łóżku. Ćwiczenia te kontynuujemy przez cały okres pobytu w szpitalu i dalej w domu do osiągnięcia pełnej aktywności.

Wczesne uruchomienie i pionizacja pacjenta ma zasadnicze znaczenie w uniknięciu powikłań. Czas jego rozpoczęcia zależy od indywidualnej reakcji pacjenta na znieczulenie, podawane leki i tolerancję bólu. Pacjent rozpoczynając chodzenie może zwykle w pełni obciążać kończynę operowaną. Kule czy balkonik służą jedynie poprawie poczucia równowagi i bezpieczeństwa pacjenta. Jeśli pacjent odczuwa ból przy pełnym obciążaniu jest zachęcany do obciążania kończyny operowanej w stopniu niepowodującym dolegliwości.

Przy uruchomieniu pacjenta i wstawaniu z łóżka ważna jest umiejętność uniesienia operowanej kończyny. Na początku jest to trudne dlatego należy pomagać sobie w tym drugą, zdrową kończyną.

Nauka chodzenia

Rehabilitacja pooperacyjna składa się z programu nauki chodzenia i programu ćwiczeń rozciągających i wzmacniających mięśnie. Nauka poprawnego chodu jest tutaj najważniejsza. Pacjent jest uczony chodu według schematu „pięta-palce”. Jest to prawidłowy schemat chodu i ma on zasadnicze znaczenie w przywróceniu normalnej funkcji mięśniowej. Pacjenci z chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego mają zwykle nieprawidłowy chód. Chodzą zwykle na sztywnej kończynie i płaskiej stopie.

Ćwiczenia rozciągowe z kolei mają duże znaczenie dla komfortu operowanego biodra i zwiększają zakres jego ruchomości. Zwyrodniały staw biodrowy cechuje się często przykurczem w zakresie mięśni przywodzących biodro i mięśni tylnej grupy uda. Ćwiczenia te można wdrożyć niedługo po zabiegu operacyjnym.

W dalszym przebiegu rehabilitacji mięśnie łydek, ścięgna Achillesa i mięśnie tylnej grupy uda mogą być dalej rozciągane. Ćwiczenia dobiera się i wprowadza oczywiście w zależności od sprawności i samopoczucia pacjenta.

Zwichnięcie endoprotezy to przemieszczenie głowy z panewki sztucznego stawu. Jest to najczęstsze powikłanie po wymianie stawu biodrowego. Towarzyszy temu ból biodra a zwichnięcie wymaga nastawienia w szpitalu. Po pierwszym zwichnięciu istnieje zwiększone ryzyko następnych. Powoduje to obawę pacjenta przed zwiększoną aktywnością.

Ważna jest właściwa edukacja pacjenta, co do właściwych zachowań zapobiegającym zwichnięciu.

Pacjent może zakładać nogę na nogę w pozycji jak na zdjęciu (Ryc.1), chociaż może to powodować uczucie ciągnięcia z tyłu stawu przez okres 1-2 miesięcy po zabiegu. Pacjent może także schylać się pomiędzy swoimi kolanami pod warunkiem ustawienia operowanej kończyny w rotacji zewnętrznej (palce stopy na zewnątrz) (Ryc.2). Można także schylać się po przedmioty leżące na ziemi z kończyną operowaną wysuniętą do tyłu. Używanie podwyższenia do muszli sedesowej może zapewnić większy komfort pacjentowi przez pierwszy miesiąc po zabiegu.

Pacjent może spać w pozycji na boku, chociaż leżenie na stronie operowanej może być bolesne. Przez przynajmniej pierwsze 3 tygodnie należy wkładać poduszkę między nogi przy spaniu na boku. Poduszkę można usunąć, jeśli ustąpiło uczucie ciągnięcia okolicy biodra przy leżeniu na boku.

Wsiadanie i wysiadanie z samochodu stanowi trudność dla większości pacjentów przez pierwsze kilka tygodni, a dla niektórych może być trudne nawet przez okres 3-6 miesięcy. Wynika to z osłabienia mięśni i dlatego pacjent może sobie pomóc rękami, aby włożyć lub wyjąć nogi z samochodu. Początkowo należy siadać bokiem na siedzenie, a następnie przenieść obie nogi do samochodu.